Góc nhìn pháp lý về bí ẩn trái phiếu Vạn Trường Phát: TVSI và SCB có vô can?

Chủ đề “Dặm trường trái chủ Vạn Trường Phát” của Báo đầu tư sáng 24/4/2023 đưa đến thông tin nóng hổi về bí ẩn 10.000 tỷ đồng trái phiếu. Theo đó, cuối bài viết đặt nghi vấn liệu Công ty chứng khoán TVSI và Ngân hàng SCB có dễ vô can ?

1. Quy định về đối tượng mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước

Nghị định 65/2022/NĐ-CP quy định về nhà đầu tư mua trái phiếu như sau:

Đối với loại trái phiếu không chuyển đổi không kèm chứng quyền, đối tượng mua là:

• Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Đối với loại trái phiếu chuyển đổi và kèm chứng quyền, đối tượng mua là :

• Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp;
• Và nhà đầu tư chứng khoán chiến lược.

Theo quy định trên, trái phiếu của doanh nghiệp riêng lẻ chỉ được bán cho những nhà đầu tư chuyên nghiệp. Vậy những nhà đầu tư chuyên nghiệp đó là ai? Và được xác định như thế nào?

2. Quy định về Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp (NĐTCKCN) là cá nhân

Luật Chứng khoán 2019 quy định về NĐTCKCN là cá nhân như sau:

• Người có chứng chỉ hành nghề chứng khoán;
• Nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch có giá trị tối thiểu 02 tỷ đồng;
• Có thu nhập chịu thuế năm gần nhất tối thiểu 01 tỷ đồng.

3. Xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp

Trách nhiệm xác định tư cách NĐTCKCN được quy định tại NĐ 155/2020/NĐ-CP.

Khi giao dịch chứng khoán phát hành riêng lẻ trên hệ thống giao dịch của Sở giao dịch chứng khoán. Công ty chứng khoán phải xác định tư cách NĐTCK trước khi thực hiện giao dịch mua chứng khoán.

Trường hợp chứng khoán phát hành riêng lẻ chưa được giao dịch tập trung. Tổ chức đăng ký,lưu ký phải xác định tư cách NĐTCKCN trước khi thực hiện việc chuyển quyền sở hữu.

4. Tài liệu để xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân

Đối với cá nhân là người có chứng chỉ hành nghề chứng khoán, tài liệu xác định gồm:

• CMND hoặc CCCD hoặc Hộ chiếu còn giá trị sử dụng;
• Chứng chỉ hành nghề chứng khoán còn hiệu lực.

Đối với 02 cá nhân là NĐTCKCN còn lại theo mục 2, bài viết này, tài liệu xác định gồm:

• CMND hoặc CCCD hoặc Hộ chiếu còn giá trị sử dụng;
• Xác nhận của công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch;
• Hoặc hồ sơ khai thuế đã nộp hoặc chứng từ khấu trừ thuế chi trả trong năm gần nhất.

5. TVSI và SCB có vô can trong “bí ẩn” về trái phiếu Vạn Trường Phát?

TVSI là đại lý phát hành trái phiếu Vạn Trường Phát, SCB là tổ chức nhận tài sản đảm bảo và tổ chức quản lý tài khoản.

Theo ghi nhận nội dung từ Báo đầu tư: những nhà đầu tư mua trái phiếu khẳng định họ không phải là NĐTCKC. Họ mở tài khoản tại SCB để gửi tiết kiệm rồi được tư vấn về trái phiếu. Lời tư vấn của tư vấn viên không hề đề cập đến thông tin đầy đủ về trái phiếu, tổ chức phát hành trái phiếu,… Họ không hề biết đến TVSI hay Vạn Trường Phát.

Ngoài ra, vẫn có hồ sơ trái chủ đủ điều kiện để xác định là NĐTCKCN. Tuy nhiên nhiều trong số họ chỉ nhận được hồ sơ, giấy tờ đã được mở sẵn trang cần ký và được tư vấn viên của SCB chỉ định tận nơi cho họ ký mà không được giải thích gì thêm sau nhiều ngày đã “xuống tiền” và đã có uỷ nhiệm chi. Tức là, họ cũng không được cung cấp rõ các thông tin về trái phiếu đã đầu tư trước và cả sau khi đã thanh toán tiền mua trái phiếu

Nếu những tình tiết nêu trên là đúng sự thật và có căn cứ chứng minh hợp pháp, thì 02 tổ chức đã có dấu hiệu vi phạm điều khoản về Đối tượng mua trái phiếu hay thậm chí là vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động chứng khoán tại Điều 12, Luật Chứng khoán 2019 khi có hành vi che giấu thông tin hoặc bỏ sót thông tin cần thiết gây hiểu nhầm nghiêm trọng… Các vi phạm này đã khiến nhiều nhà đầu tư không thể thực hiện được trách nhiệm và nhận được quyền lợi của mình theo quy định tại Điều 8, NĐ 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020.