Với hơn 273.000 cuộc hôn nhân được tổ chức tại Pháp trong năm 2022, trong đó khoảng 14% có ít nhất một bên là người nước ngoài, điều này phản ánh một xã hội ngày càng quốc tế hóa. Sự gia tăng các cuộc hôn nhân giữa công dân Pháp và công dân nước ngoài này cũng đi đôi với sự gia tăng các vụ ly hôn liên quan đến các cặp đôi quốc tế.
Tuy nhiên, những cuộc chia tay này thường phức tạp hơn, do sự đa dạng của các luật áp dụng và sự tương tác giữa các hệ thống pháp lý của các quốc gia khác có liên quan. Do đó, việc hiểu rõ thủ tục ly hôn đối với các cặp đôi quốc tế trở nên ngày càng quan trọng. Bài viêt này sẽ hướng dẫn các bạn toàn bộ quy trình ly hôn tại Pháp với tư cách là người nước ngoài.
Yêu Cầu Pháp Lý cho Ly Hôn Quốc Tế tại Pháp
Theo luật pháp Pháp, không có quy định cụ thể nào về ly hôn quốc tế, có nghĩa là các tranh chấp có yếu tố nước ngoài sẽ thuộc phạm vi của tư pháp quốc tế. Tư pháp quốc tế hệ thống các chế định áp dụng cho các vụ ly hôn thông qua các văn bản của châu Âu.
- Quy định Brussels II ter: thiết lập các quy tắc về quyền tài phán quốc tế trong các vấn đề ly hôn.
- Quy định Rome III: thiết lập các quy tắc về việc chọn luật áp dụng trong các vấn đề ly hôn.
Tiêu Chí Đủ Điều Kiện
- Ít nhất một bên vợ chồng phải cư trú tại Pháp hoặc cả hai bên vợ chồng phải có quốc tịch Pháp.
- Hôn nhân phải được công nhận hợp pháp theo pháp luật Pháp.
- Thỏa thuận ly hôn phải được nộp tại văn phòng công chứng và được chứng nhận bởi chánh án tòa án hoặc người được chánh án ủy quyền tại cơ quan có thẩm quyền (chỉ áp dụng cho ly hôn theo sự đồng thuận của cả hai bên) (Điều 2.2.3 của Quy định Brussels II ter).
Thẩm quyền giải quyết vụ án
Thầm quyền theo vụ việc:
Quy định Brussels II ter đóng vai trò quan trọng trong việc xác định tòa án nào có thẩm quyền xử lý các vụ ly hôn liên quan đến các cặp vợ chồng quốc tế trong Liên minh Châu Âu, bao gồm cả tại Pháp. Quy định này áp dụng cho bốn loại ly hôn được quy định trong luật pháp Pháp:
- Ly hôn thuận tình: Cả hai vợ chồng đồng ý ly hôn và các vấn đề liên quan.
- Ly hôn do lỗi: Một bên vợ hoặc chồng bị coi là có trách nhiệm cho việc chấm dứt hôn nhân.
- Ly hôn do sự đổ vỡ lâu dài của quan hệ hôn nhân: Quan hệ hôn nhân đã không thể cứu vãn mà không có lỗi từ bất kỳ bên nào.
- Ly hôn chấp nhận nguyên tắc ly thân: Cả hai bên đồng ý ly hôn nhưng không thống nhất được các vấn đề liên quan.
Thẩm quyền theo lãnh thổ:
Bên cạnh đó, Quy định Brussels II ter thiết lập các quy tắc cụ thể để xác định tòa án nào có thẩm quyền giải quyết các vụ ly hôn, điều này giúp đảm bảo tính rõ ràng và dự đoán trước trong các tình huống vượt ra ngoài lãnh thổ Pháp. Theo Điều 4 của Quy định Brussels II ter, tòa án Pháp được coi là có thẩm quyền xử lý vụ ly hôn nếu đáp ứng một trong các tiêu chí sau:
- Nơi cư trú thường xuyên của vợ chồng: Là nơi vợ chồng sống chung và thiết lập cuộc sống hàng ngày, chịu trách nhiệm chung.
- Nơi cư trú thường xuyên cuối cùng của vợ chồng: Áp dụng khi một người đã chuyển ra ngoài nước, bảo đảm thẩm quyền.
- Nơi cư trú thường xuyên của bị đơn: Đảm bảo bị đơn không bị bất lợi khi phải ra tòa ở nơi không liên quan đến nơi cư trú của họ.
- Nơi cư trú thường xuyên của một trong hai bên (trong trường hợp nộp đơn chung): Đảm bảo ly hôn thuận tình và quy trình diễn ra tại nơi quen thuộc với cả hai.
- Nơi cư trú thường xuyên của nguyên đơn: Cho phép nộp đơn ly hôn tại Pháp, ngay cả khi vợ/chồng sống ở nơi khác, yêu cầu cư trú 6 tháng đối với công dân Pháp.
- Quốc tịch chung của vợ chồng: Bảo vệ quyền truy cập vào hệ thống pháp luật Pháp trong các thủ tục ly hôn khi vợ chồng có quốc tịch chung.
Lựa chọn Pháp luật Áp dụng
Trong các vụ ly hôn quốc tế, việc xác định luật áp dụng cho quá trình ly hôn là điều thiết yếu, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến thủ tục và quyền lợi của các bên liên quan.
1. Quyền của vợ chồng trong việc lựa chọn luật áp dụng
Theo Điều 5 của Quy định Rome III, vợ chồng có quyền lựa chọn luật áp dụng cho vụ ly hôn của mình. Quyền này mang lại sự linh hoạt nhất định, đặc biệt trong các tình huống ngoài phạm vi lãnh thổ quốc gia.
Điều kiện để lựa chọn luật áp dụng
- Thời điểm: Việc lựa chọn luật phải được thực hiện muộn nhất là vào thời điểm đưa vụ việc ra trước tòa án có thẩm quyền.
- Hình thức: Việc lựa chọn luật phải được thực hiện thông qua một thỏa thuận bằng văn bản, có chữ ký của cả hai bên.
- Nội dung: Luật được chọn phải nằm trong số các luật được quy định bởi Quy định Rome III, bao gồm:
- Luật của quốc gia nơi vợ chồng có nơi cư trú chung thường xuyên vào ngày ký thỏa thuận.
- Luật của quốc gia nơi vợ chồng từng có nơi cư trú chung cuối cùng, với điều kiện một trong hai bên vẫn cư trú tại đó vào ngày ký thỏa thuận.
- Luật của quốc gia có quốc tịch của một trong hai vợ chồng vào ngày ký thỏa thuận.
- Luật của quốc gia nơi tòa án đang giải quyết vụ việc (quốc gia nơi tòa án có thẩm quyền).
2. Trường hợp không có sự lựa chọn
Đôi khi, các cặp vợ chồng không thể thống nhất về luật áp dụng cho việc ly hôn của họ hoặc không thể hợp thức hóa sự lựa chọn của mình. Trong trường hợp này, Điều 8 của Quy định Rome III giới thiệu một hệ thống phân định luật xung đột theo dạng bậc thang. Hệ thống này được thiết kế để xác định luật được áp dụng một cách khách quan và có thể dự đoán được, tuân theo thứ tự ưu tiên sau:
- Luật của nơi cư trú chung thường xuyên của vợ chồng.
- Luật của nơi cư trú chung cuối cùng của vợ chồng.
- Luật của quốc tịch chung của vợ chồng.
- Luật của quốc gia của Tòa án (quốc gia nơi Tòa án có thẩm quyền).
Cụ thể quy trình ly hôn
1. Thủ tục nộp đơn ban đầu
Tại Pháp, theo các điều khoản L.213 và L.213-4 của Bộ luật Tổ chức Tòa án Pháp and Điều 1070 của Bộ luật Tố tụng Dân sự Pháp, việc giải quyết các vụ ly hôn thuộc thẩm quyền của thẩm phán tòa án gia đình tại nơi cư trú của vợ chồng. Quá trình ly hôn có thể được khởi xướng theo nhiều cách tùy thuộc vào loại thủ tục.
Ly hôn theo thỏa thuận của tòa án:
Vợ chồng phải nộp đơn xin ly hôn chung kèm theo thỏa thuận ly hôn. Quá trình này được quy định bởi các Điều 1089, 1090 và 1091 của Bộ luật Tố tụng Dân sự Pháp :
- Nộp đơn xin ly hôn chung
- Giấy tờ tùy thân hợp lệ: Bao gồm tên của vợ chồng, địa chỉ, ngày tháng năm sinh và quốc tịch.
- Chứng nhận đăng ký kết hôn
- Thỏa thuận ly hôn: Bao gồm các điều khoản về việc phân chia tài sản và các tác động của việc ly hôn, bao gồm cả tuyên bố về việc thanh lý chế độ tài sản hôn nhân (hoặc tuyên bố rằng không cần thanh lý).
- Mẫu thông tin về con cái chưa thành niên
Các trường hợp ly hôn khác:
Theo các Điều 1106 và 1107 của Bộ luật Tố tụng Dân sự Pháp, thủ tục bắt đầu bằng việc nộp giấy triệu tập hoặc đơn yêu cầu đến thẩm phán tòa án gia đình. Yêu cầu bao gồm:
- Nộp giấy triệu tập hoặc đơn yêu cầu: Bao gồm ngày của phiên họp, các biện pháp tạm thời được yêu cầu và khả năng giải quyết hòa giải. Tuy nhiên, nguyên nhân ly hôn, đặc biệt trong các trường hợp ly hôn do lỗi, không được phép đưa vào.
- Giấy tờ tùy thân hợp lệ
- Chứng nhận đăng ký kết hôn
- Đề xuất về việc phân chia lợi ích tài chính: Bao gồm mô tả tóm tắt tài sản của vợ chồng và dự định về việc thanh lý và phân chia tài sản.
2. Tài liệu cần thiết
Khi một người nước ngoài yêu cầu ly hôn tại Pháp, họ phải cung cấp các tài liệu cụ thể để bắt đầu thủ tục. Các tài liệu này cần thiết để xác minh danh tính các bên, tình trạng cư trú hợp pháp và hoàn cảnh hôn nhân của họ. Các tài liệu thiết yếu bao gồm:
Giấy chứng nhận kết hôn bản gốc:
Chứng minh sự tồn tại hợp pháp của hôn nhân và phải được nộp dưới dạng bản gốc. Nếu kết hôn ngoài lãnh thổ Pháp, giấy chứng nhận có thể cần được hợp pháp hóa hoặc chứng thực theo quy định của quốc gia đó để đảm bảo được công nhận hợp pháp tại Pháp.
Bản sao hộ chiếu hoặc giấy tờ tùy thân hợp lệ khác:
Các tài liệu này giúp xác minh danh tính và quốc tịch của các bên liên quan.
Tài liệu cư trú:
Có thể bao gồm hợp đồng thuê nhà, hóa đơn tiện ích hoặc giấy phép cư trú chính thức.
Giấy tờ sở hữu tài sản (nếu có):
Nếu vợ chồng sở hữu tài sản tại Pháp hoặc nước ngoài, giấy tờ sở hữu tài sản là cần thiết để giải quyết vấn đề phân chia tài sản trong ly hôn. Các giấy tờ này có thể bao gồm hợp đồng mua bán, giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản, hoặc tuyên bố về quyền sở hữu chung.
Tài liệu liên quan đến con cái (nếu có):
Nếu vợ chồng có con cái, cần cung cấp các tài liệu liên quan đến giấy khai sinh của trẻ, thỏa thuận nuôi dưỡng và bất kỳ thỏa thuận cấp dưỡng nào. Trong trường hợp trẻ em được sinh ra ngoài lãnh thổ Pháp, giấy khai sinh của trẻ có thể cần được hợp pháp hóa hoặc dịch sang tiếng Pháp.
Tài liệu về thu nhập và tài chính:
Trong các trường hợp tranh chấp về cấp dưỡng của vợ/chồng, cấp dưỡng cho con cái hoặc phân chia tài sản, tài liệu về tài chính có thể được yêu cầu. Điều này bao gồm sao kê ngân hàng, bảng lương, tờ khai thuế và các chứng từ chứng minh thu nhập khác.
Bằng chứng về sự ly thân:
Bao gồm hợp đồng thuê nhà, hóa đơn tiện ích đứng tên vợ/chồng sống riêng, hoặc các tài liệu khác chứng minh rằng vợ chồng không sống chung trong một khoảng thời gian xác định, đặc biệt trong các trường hợp như ly hôn do sự đổ vỡ lâu dài của quan hệ hôn nhân.
Cơ sở pháp lý: Điều 237 của Bộ luật Dân sự Pháp.
3. Quyền lợi pháp lý và phân chia tài sản
Việc phân chia tài sản trong ly hôn phụ thuộc chủ yếu vào chế độ tài sản hôn nhân mà vợ chồng đang áp dụng, chế độ này có thể được vợ chồng chọn thông qua hợp đồng tiền hôn nhân hoặc áp dụng theo mặc định:
Chế độ tài sản chung:
Tất cả tài sản có được trong thời gian hôn nhân, ngoại trừ tài sản thừa kế hoặc quà tặng, đều được coi là tài sản chung và sẽ được chia đều giữa vợ chồng.
Cơ sở pháp lý: Các Điều 1569 đến 1581 của Bộ luật Dân sự Pháp.
Chế độ tài sản riêng:
Không có tài sản chung, mỗi vợ chồng giữ quyền sở hữu đối với tài sản và thu nhập riêng của mình. Việc phân chia tài sản chỉ liên quan đến các tài sản cụ thể là tài sản chung, thường là tài sản mua chung trong suốt thời gian hôn nhân.
Cơ sở pháp lý: Các Điều 1536 đến 1543 của Bộ luật Dân sự Pháp.
Chế độ tài sản cộng đồng toàn diện:
Tất cả tài sản, bất kể có được trong thời gian nào, đều trở thành tài sản chung. Điều này bao gồm cả tài sản có trước hôn nhân và tài sản thừa kế, trừ khi có thỏa thuận loại trừ trong hợp đồng tiền hôn nhân.
Pháp luật Pháp cung cấp các quy định cụ thể để đảm bảo sự công bằng, bảo vệ quyền lợi cá nhân và xem xét đóng góp của cả hai vợ chồng:
- Phân chia công bằng tài sản chung.
- Bảo vệ quyền sở hữu tài sản riêng.
- Xem xét đóng góp vào tài sản gia đình.
- Phân chia công bằng các khoản nợ chung.
- Cấp phát nhà gia đình cho một vợ/chồng vì lợi ích tốt nhất của con cái và bồi thường cho vợ/chồng còn lại (Điều 1751 của Bộ luật Dân sự Pháp).
4. Thỏa thuận nuôi con
Tại Pháp, quyền nuôi con chủ yếu được xác định bởi Tòa án Gia đình để đảm bảo lợi ích tốt nhất của trẻ em được ưu tiên. Quyết định của thẩm phán sẽ thường bao gồm:
- Quyền nuôi con: Thẩm phán sẽ quyết định liệu đứa trẻ sẽ được nuôi dưỡng chung (chia đều giữa cả hai phụ huynh) hay nuôi dưỡng riêng (với một phụ huynh). Thẩm phán cũng sẽ quyết định liệu cả hai phụ huynh sẽ tiếp tục giữ quyền làm cha mẹ chung hay chỉ một phụ huynh sẽ có quyền làm cha mẹ độc quyền.
Cơ sở pháp lý: Điều 373-2-9 và 373-2 của Bộ luật Dân sự Pháp. - Lịch thăm nom: Nếu một phụ huynh được cấp quyền nuôi dưỡng riêng, phụ huynh còn lại thường sẽ có quyền thăm nom, nghĩa là họ có thể dành thời gian với đứa trẻ theo lịch trình do thẩm phán quy định.
Cơ sở pháp lý: Điều 373-2-10 của Bộ luật Dân sự Pháp. - Nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con: Thẩm phán sẽ quyết định số tiền cấp dưỡng mà một phụ huynh sẽ phải trả cho phụ huynh còn lại để đóng góp vào chi phí sinh hoạt và giáo dục của đứa trẻ.
Cơ sở pháp lý: Điều 371-2 của Bộ luật Dân sự Pháp.
Chi phí và Thời gian
Quá trình ly hôn thường bao gồm:
- Phí tòa án
- Ly hôn theo thỏa thuận chung: Khoảng từ €1,000 đến €3,000
- Ly hôn tranh chấp: Khoảng từ €3,000 đến €10,000
- Đại diện pháp lý: Biến động tùy theo độ phức tạp của vụ việc
- Dịch vụ dịch thuật: Cần thiết đối với các tài liệu nước ngoài
- Thời gian: 2-4 tháng đối với các vụ ly hôn không tranh chấp, lâu hơn nhiều đối với các vụ tranh chấp.
Những vấn đề cần xem xét:
Để đảm bảo sự công nhận quốc tế của quyết định ly hôn:
- Lấy bản sao có chứng nhận của quyết định ly hôn
- Đảm bảo các tài liệu được hợp thức hóa đúng cách
- Đăng ký ly hôn tại quốc gia của bạn
Những Thách thức Thường gặp
Chuẩn bị đối mặt với các trở ngại tiềm ẩn như:
- Rào cản ngôn ngữ trong các thủ tục pháp lý
- Yêu cầu tài liệu phức tạp
- Sự khác biệt văn hóa trong cách tiếp cận pháp lý
- Vấn đề thi hành pháp lý xuyên biên giới
Kết luận
Việc thực hiện các thủ tục ly hôn tại Pháp đối với người nước ngoài có thể phức tạp, do đó việc hiểu rõ quy trình và yêu cầu sẽ giúp bạn thực hiện công việc suôn sẻ hơn. Hãy tìm kiếm sự trợ giúp pháp lý chuyên nghiệp để được hướng dẫn về các yêu cầu cụ thể trong trường hợp của bạn và đảm bảo tuân thủ đầy đủ các nghĩa vụ pháp lý.
Để được cập nhật thông tin sớm nhất và lời khuyên cụ thể về tình huống của bạn, hãy tham khảo một chuyên gia pháp lý có chuyên môn về các vụ ly hôn quốc tế tại Việt Nam.
Công ty Luật Harley Miller “HMLF”
Địa chỉ: Tầng 14, Tòa nhà HM Town, 412 Nguyễn Thị Minh Khai, Phường 05, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh.
Điện thoại: +84 937215585
Website: hmlf.vn
Email: miller@hmlf.vn
