Nhìn chung, chuyển giao công nghệ được thực hiện thông qua một mối quan hệ pháp lý mà theo đó chủ sở hữu công nghệ hoặc bí quyết kỹ thuật được bảo hộ sáng chế bán hoặc cấp li-xăng sử dụng công nghệ hoặc bí quyết đó cho một người hoặc pháp nhân khác.
Các mối quan hệ pháp lý đó mang tính thỏa thuận về bản chất, có nghĩa rằng bên giao công nghệ đồng ý chuyển giao và bên nhận đồng ý tiếp nhận các quyền, sự cho phép hoặc bí quyết kỹ thuật được chuyển giao. Có rất nhiều biện pháp và thỏa thuận pháp lý mà thông qua đó công nghệ có thể được chuyển giao hoặc tiếp nhận, bao gồm:
Bán hoặc chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ
Biện pháp pháp lý đầu tiên là chủ sở hữu bán toàn bộ độc quyền đối với sáng chế được bảo hộ và một người hoặc pháp nhân khác mua các độc quyền đó. Khi tất cả độc quyền đối với sáng chế được bảo hộ được chuyển giao mà không có sự hạn chế bất kỳ về thời gian hoặc điều kiện nào khác của chủ sở hữu sáng chế được bảo hộ đối với một người hoặc pháp nhân khác thì khi đó việc chuyển nhượng các quyền đó đã diễn ra. Các nguyên tắc và đặc điểm tương tự cũng được áp dụng đối với việc chuyền nhượng các đối tượng sở hữu công nghiệp khác (ví dụ, nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp).
Chuyển giao quyền sử dụng (li-xăng)
Biện pháp pháp lý thứ hai là thông qua li-xăng; đó là việc chủ sở hữu sáng chế được bảo hộ cho phép một người hoặc pháp nhân thực hiện một hoặc nhiều “hành vi” trong phạm vi các độc quyền đối với sáng chế của mình tại lãnh thổ một nước nhất định hoặc trong thời hạn bảo hộ sáng chế đó. Khi được chủ sở hữu cho phép thì có nghĩa là “li-xăng” đã được cấp. Cần phải lưu ý rằng các “hành vi” đó là “chế tạo hoặc sử dụng sản phẩm chứa sáng chế, sản xuất sản phẩm bởi quy trình chứa sáng chế hoặc sử dụng quy trình chứa sáng chế”.
Hợp đồng chuyển giao bí quyết kỹ thuật
Biện pháp thứ ba trong số ba biện pháp pháp lý chính về chuyển giao và tiếp nhận công nghệ là liên quan đến bí quyết kỹ thuật. Nhìn chung, bí quyết kỹ thuật để cập đến kiến thức về việc thực hiện một công việc như thế nào; kiến thức chuyên môn thu nhận được trong một lĩnh vực nhất định. Bí quyết kỹ thuật có thể được trao đổi dưới dạng hữu hình như tài liệu, hình ảnh, kế hoạch, thẻ nhớ của máy tính hoặc các hình thức khác, nhưng cũng có thể được trao đổi dưới dạng vô hình. Ví dụ, một kỹ sư của bên chuyển giao bí quyết giải thích quy trình cho kỹ sư của bên nhận bí quyết đó.
Các điều khoản liên quan đến bí quyết kỹ thuật có thể có trong văn bản độc lập với hợp đồng li- xăng hoặc cũng có thể gộp các điều khoản đó vào trong hợp đồng li-xăng. Cho dù các điều khoản liên quan đến bí quyết quyết kỹ thuật được tồn tại trong một văn bản hoặc tài liệu riêng rẽ thì những văn bản đó vẫn được gọi là “hợp đồng chuyển giao bí quyết kỹ thuật”.
Nhượng quyền thương mại
Việc chuyển giao thương mại đối với công nghệ cũng có thể diễn ra trong hệ thống nhượng quyền thương mại vì nó liên quan đến việc bán hàng hóa và dịch vụ. Nhượng quyền thương mại hoặc nhượng quyền phân phối là một thỏa thuận kinh doanh mà trong đó liên quan đến uy tín, thông tin kỹ thuật và kiến thức chuyên môn của một bên được kết hợp với sự đầu tư của một bên khác nhằm bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ trực tiếp cho khách hàng. Phương thức tiếp thị cho các hàng hóa và dịch vụ này thường dựa trên nhãn hiệu, nhãn hiệu dịch vụ hoặc tên thương mại và cách thức trang trí (décor) hoặc thiết kế đặc biệt của cơ sở kinh doanh. Việc li-xăng nhãn hiệu hoặc tên thương mại của chủ sở hữu thường được kết hợp với việc cung cấp bí quyết kỹ thuật của chủ sở hữu đó một số dưới hình như thông tin kỹ thuật, dịch vụ kỹ thuật, hỗ trợ kỹ thuật hoặc dịch vụ quản lý liên quan đến sản xuất, tiếp thị, duy trì và quản trị.
Bán và nhập khẩu tư liệu sản xuất
Việc chuyển giao và tiếp nhận thương mại đối với công nghệ có thể được thực hiện thông qua việc mua và nhập khẩu thiết bị và tư liệu sản xuất khác. Ví dụ, thiết bị sản xuất có thể là máy và công cụ cần thiết để sản xuất sản phẩm hoặc ứng dụng quy trình kỹ thuật.
Hợp đồng liên doanh
Liên doanh là hình thức liên kết giữa hai công ty độc lập. Có hai hình thức liên doanh cơ bản: liên doanh theo phương thức kết hợp cổ phần và liên doanh theo hợp đồng. Liên doanh theo phương thức kết hợp cổ phần là một thỏa thuận trong đó một pháp nhân độc lập được hình hành dựa trên sự thỏa thuận của hai hay nhiều bên. Liên doanh theo hợp đồng có thể được sử dụng khi không cần hoặc không thể thành lập một pháp nhân độc lập. Thỏa thuận li-xăng, hợp đồng chuyển giao bí quyết kỹ thuật hoặc các công cụ pháp lý khác liên quan đến chuyển giao và tiếp nhận thương mại đối với công nghệ có thể được kết hợp vào các thỏa thuận liên doanh.
Dự án chìa khóa trao tay
Trong một số trường hợp cụ thể, hai hoặc nhiều thỏa thuận kinh doanh liên quan đến chuyền giao công nghệ và sau đó các công cụ pháp lý đó có hiệu lực, có thể được kết hợp theo cách thức ủy thác việc lập kế hoạch, xây dựng và điều hành nhà máy cho một nhà cung cấp công nghệ duy nhất hoặc một số lượng rất hạn chế các nhà cung cấp công nghệ. Do vậy, dự án chìa khóa trao tay có thể là một thỏa thuận toàn diện, trong đó bên chịu trách nhiệm chuyển giao cho khách hàng của họ bên nhận công nghệ – toàn bộ cơ sở công nghiệp có khả năng hoạt động phù hợp với các tiêu chuẩn được thỏa thuận. Thông thường, dự án chìa khóa trao tay liên quan đến công việc của một bên nhằm cung cấp cho khách hàng thiết kế về cơ sở công nghiệp và thông tin kỹ thuật về hoạt đọng của cơ sở công nghiệp đó.
Thỏa thuận tư vấn
Nhìn chung, thỏa thuận tư vấn liên quan đến việc hỗ trợ, tư vấn hoặc các dịch vụ khác do nhà tư vấn cung cấp (dù là cá nhân hay doanh nghiệp) khi lập kế hoạch tiếp nhận công nghệ, thiết kế một cơ sở kinh doanh mới, chuẩn bị đấu thầu xây dựng công trình mới, nhà xưởng hoặc thiết bị, tìm kiếm biện pháp cải tiến công nghệ sẵn có hoặc các hoạt động khác cần phải có sự tư vấn chuyên nghiệp liên quan đến bí quyết kỹ thuật.
